Umowa o transporcie drogowym pomiędzy UE a Ukrainą przedłużona
W dniu 20 czerwca 2024 roku UE i Ukraina postanowiły przedłużyć umowę o transporcie drogowym. Do umowy wprowadzono jednak kilka istotnych zapisów, które były kluczowe z punktu widzenia europejskich przewoźników, w tym także przewoźników z Polski.
Czego dotyczy umowa o transporcie drogowym?
Umowa o transporcie drogowym pomiędzy stroną europejską i ukraińską została zawarta po raz pierwszy w dniu 29 czerwca 2022 roku, niedługo po inwazji Rosji na Ukrainę. Jej celem była przede wszystkim pomoc Ukrainie w zakresie dostępu do rynków światowych poprzez ułatwienie tranzytu przez kraje unijne oraz dalszy rozwój jej powiązań z rynkiem Wspólnoty.
Umowa stanowi ważny element planu działań przyjętych przez UE na rzecz korytarzy solidarnościowych między Unią a Ukrainą, celem wywozu produktów rolnych z Ukrainy i handlu dwustronnego między Ukrainą a UE. Plan ma za zadanie wspierać gospodarkę oraz ożywienie gospodarcze w Ukrainie, jak również działać na rzecz stabilizacji światowych rynków żywności.
Zakres umowy obejmuje dodatkowe prawa tranzytu i przewozu towarów podmiotom mającym siedzibę w Unii Europejskiej lub w Ukrainie i dotyczy tranzytu oraz przewozu drogowego towarów za wynagrodzeniem. Umowa przewiduje, że operatorzy transportu drogowego mogą wykonywać określone rodzaje przewozów bez konieczności posiadania zezwolenia.
Jakie korzyści płyną z umowy?
Jak wynika z analiz organów europejskich, od momentu zawarcia Umowy tymczasowo ułatwiającej transport drogowy towarów pomiędzy UE a Ukrainą, wolumen ukraińskiego eksportu drogowego do krajów unijnych wzrósł aż o dwie trzecie, z kolei jego wartość – o jedną trzecią.
Znacząco wzrósł także ukraiński import towarów z UE, przy czym trzeba zauważyć, że jego wartość zdołała osiągnąć 700 mln EUR miesięcznie – to niemal 3 razy więcej niż miesięczna wartość ukraińskiego eksportu (ok. 250 mln EUR). Umowa ułatwiła transport do Ukrainy niezbędnych towarów, takich jak paliwo czy pomoc humanitarna, oraz eksport ukraińskich produktów (w tym zboża, rud i stali).
Problemy polskich przewoźników
Umowa o transporcie drogowym stworzyła nowe perspektywy dla ukraińskiej branży transportowej, a tym samym uczyniła z niej mocną konkurencję dla przewoźników unijnych. Otworzyła ukraińskim przewoźnikom drzwi do europejskiego rynku transportowego bez wymogów czy obowiązków, które spełniać muszą przewoźnicy europejscy. To doprowadziło do fali strajków, także na terenie Polski. Polscy przewoźnicy zgłaszali szereg zastrzeżeń do warunków umowy oraz tego, w jaki sposób faktycznie realizowano jej zapisy. Wskazywali przy tym na nadużycia oraz nieuczciwą konkurencję ze strony wschodnich sąsiadów. Więcej informacji na ten temat można znaleźć w naszym lutowym wpisie.
Jakie zmiany w umowie wprowadzono?
Zaktualizowana i przedłużona (do 30 czerwca 2025 roku, z możliwością jej automatycznego przedłużenia o kolejne sześć miesięcy) umowa o transporcie drogowym została ostatecznie podpisana w Brukseli przez Komisarz Adinę Vălean oraz Serhija Derkacza, Zastępcę Ministra ds. Wspólnot, Terytoriów i Rozwoju Infrastruktury Ukrainy. Jak podkreśla polskie Ministerstwo Infrastruktury, do treści Umowy zatwierdzonej przez Radę UE udało się wprowadzić większość postulatów, które strona polska wypracowała z przewoźnikami. Wśród dodanych zapisów należy wymienić:
– wymóg posiadania przez przewoźników drogowych dokumentów potwierdzających uprawnienia do przewozu międzynarodowego oraz ich zgodność z Umową;
– wymóg posiadania dokumentów, które potwierdzą, że przejazdy bez ładunku są bezpośrednio związane z operacją tranzytową lub dwustronną, zgodnie z zapisami Umowy;
– zwiększenie kontroli przestrzegania przez przewoźników drogowych obowiązków wynikających z Umowy, w szczególności w zakresie przeciwdziałania oszustwom, fałszerstwom dokumentów kierowców oraz naruszeniom przepisów dotyczących bezpieczeństwa ruchu drogowego. Ich naruszenie może skutkować utratą prawa do świadczenia usług transportowych określonych w Umowie;
– wprowadzenie klauzuli ochronnej, pozwalającej na zawieszenie Umowy w określonych obszarach geograficznych, jeśli na rynku transportu drogowego w tym obszarze wystąpią poważne zakłócenia spowodowane Umową.
Ministerstwo Infrastruktury zapowiada, że będzie nadal monitorować i analizować dokładnie sytuację na rynku transportu drogowego, a w razie konieczności nie zawaha się wykorzystać instrumentów ochronnych wprowadzonych umową.
System SENT w walce z nieuczciwą konkurencją
W dniu 1 lipca 2024 roku w Polsce w życie weszła nowelizacja przepisów, pozwalającą zaostrzyć kontrolę nad nieuczciwą konkurencją zza wschodniej zagranicy. Zgodnie z jej zapisami wszystkie zagraniczne ciężarówki wykonujące transport międzynarodowy do Polski lub z Polski, o charakterze wymagającym posiadania zezwolenia jednorazowego, zezwolenia wielorazowego (CEMT/EKMT) lub wyjątku od zezwolenia w oparciu o umowę międzynarodową, podlegają pod obowiązek rejestracji w systemie SENT (System Elektronicznego Nadzoru Transportu). Za naruszenie nowych przepisów obowiązują kary.